Schrijven is net vissen
Veel mensen zien het schrijven van boeken als een bewuste intellectuele krachtsinspanning. Ze zien de schrijver als een piloot die duizend-en-een knoppen bedient. Nu dit woord, en dan dat woord. Eerlijk gezegd ervaar ik het schrijfproces heel anders. Ik zie het eerder als vissen. Je gaat met je hengel boven een wak in het ijs zitten, je rolt je lijn uit en wacht vervolgens tot er een vis bijt.
Ik weet niet hoe neurologen, psychologen en andere wetenschappers het zien, maar ik ervaar het schrijven van een boek als een vrij onbewust proces. Ik zie het niet als een puzzel waarbij je bewust op zoek gaat naar woorden, zoals je kleuren en vormen zoekt bij het maken van een legpuzzel. Ik zie het eerder als een onbewust proces waarbij woorden op hun plek vallen, gewoon, omdat je een zin aan het schrijven bent.
Waar komen die woorden dan vandaan? Mijn theorie is dat je tijdens het schrijven over een onderwerp een kosmische kettingreactie in je hersenen veroorzaakt. Een balletje stuitert als in een flipperkast tussen al je kennis en ervaringen en het resultaat belandt via je toetsenbord op je beeldscherm. Enkele minuten geleden had ik echt geen idee dat ik de analogie van de flipperkast zou gaan gebruiken, en nu staat dat beeld plotseling in een zin. Schrijven is een wonderbaarlijk proces.
Hugh Grant en ik
Heb je daarmee als schrijver helemaal geen invloed op je teksten? Natuurlijk wel. In de eerste plaats ben jij degene die aan het schrijven is, en niet je buurman, dus wat jij schrijft is gebaseerd op wat jij weet en wat jij hebt ervaren. Bovendien kun je teksten razendsnel corrigeren. Soms voel je al tijdens het schrijven van de eerste woorden van een zin dat hij niet werkt, en begin je snel overnieuw. Soms kom je er een dag later achter dat een tekst niet werkt, en kun je deze alsnog verbeteren. Sterker nog: dit artikel had eerder een ander onderwerp en heb ik drie keer herschreven tot ik tevreden was.
In de tweede plaats kun je de invloed op wat je schrijft enorm vergroten door je kennis en ervaring te vergroten. Dat kan tegenwoordig moeiteloos vanuit je luie stoel met boeken, kranten, films, series, documentaires en sociale media. Al gaat er natuurlijk niets boven de impact van persoonlijke ervaringen. Als Hugh Grant in een film een blauwtje loopt, dan is dat grappig. Als het jezelf overkomt, is het pijnlijk.
Afwachten wat ik vang
Mijn overtuiging dat veel woorden komen aanwaaien, heeft mij enorm geholpen bij het schrijven. Ik zorg ervoor dat de omstandigheden ideaal zijn als ik ga schrijven. Ik zit bijvoorbeeld op de plek waar ik het naar mijn zin heb en ik zorg ervoor dat het stil is. Vervolgens is het een kwestie van beginnen en rustig afwachten wat ik vang. Gelukkig vang ik regelmatig het ene na het andere werkwoord, maar soms vang ik alleen lidwoorden, die ik allemaal terug moet zetten omdat ze nog te klein zijn. Geeft niet, ik blijf rustig zitten.
Hoe ontstaan jouw artikelen, blogs en manuscripten? Zie jij jezelf als iemand die knauwend aan zijn potlood een ingewikkeld wiskundig vraagstuk oplost, of herken jij je in de visser die zit te wachten tot hij een mooi woord vangt?
Geerhard Bolte is uitgever van Uitgeverij Haystack en auteur van Zo schrijf je een goed managementboek. Heb je een vraag of een voorstel voor een boek? Stuur hem een mail of maak contact via LinkedIn.
Wil je zijn blog elke week automatisch ontvangen in je mailbox? Schrijf je hier in!
