Wat is een manager?
Een auteur vroeg mij vorige week wat een manager is. Ik twijfelde even of ik een antwoord op deze vraag zou moeten geven. Als uitgever van managementboeken vind ik dat ik me terughoudend moet opstellen, ik wil onze auteurs niet voor de voeten lopen, maar het zou ook absurd zijn als ik geen antwoord op deze vraag zou willen geven.
Je kunt de vraag op twee manieren interpreteren, wil de vragensteller weten wat een manager is, of wat hij zou moeten zijn?
Wat is een manager?
De hedendaagse manager is een witte man van middelbare leeftijd. Hij heeft een hbo-opleiding, verdient 3.750 euro per maand, rijdt in een Skoda Octavia Combi en woont met zijn nieuwe vriendin en (om de week) met zijn twee kinderen in een twee-onder-een-kapwoning in een buitenwijk van Woerden. Als afdelingshoofd is hij volgens zijn functiebeschrijving 'verantwoordelijk voor het behalen van afdelingsspecifieke doelstellingen door het aansturen van personeel en het plannen en evalueren van afdelingsactiviteiten'. Hij is daarnaast verantwoordelijk voor de persoonlijke ontwikkeling en groei van personeelsleden. Ook is hij eindverantwoordelijk voor het behalen van de omzettargets van de betreffende afdeling. Dat stond althans in de vacature waar hij zes jaar geleden op solliciteerde. In werkelijkheid heeft hij echt geen tijd voor het aansturen van zijn medewerkers, laat staan voor het verbeteren van het werk of gesprekken over persoonlijke groei. Hij is al blij als hij eens in de twee jaar toekomt aan een functioneringsgesprek met iedereen. Hij is vooral druk met vergaderen, rapporten schrijven en brandjes blussen. Als hij aan het eind van de dag in de file aanschuift, heeft hij vaak geen idee wat hij de hele dag heeft gedaan.
Ben ik cynisch geweest bij het beantwoorden van de eerste vraag? Ik denk het niet, zolang uit onderzoek nog steeds blijkt dat grote groepen werknemers ronduit ontevreden zijn over hun leidinggevende. Intermediair vroeg het in 2019 nog aan zijn lezers. Een substantieel deel van de respondenten noemde zijn manager manipulatief, ongeïnteresseerd, eigenwijs, niet behulpzaam, onbetrouwbaar en ronduit incompetent. Geen wonder dat zoveel mensen ’s ochtends met buikpijn naar hun werk gaan.
Wat zou een manager moeten zijn?
Het antwoord op de tweede vraag, wat een manager zou moeten zijn, lijkt de zoektocht naar de heilige graal van de managementliteratuur, maar volgens mij zijn het vooral managers die op zoek zijn. De mensen die gemanaged worden, vertellen mij altijd moeiteloos wat ze van hun leidinggevende verwachten. Een manager zou volgens hen iemand moeten zijn die hen helpt om hun werk goed te doen. Dat doet hij door ze in de eerste plaats een prettige werkomgeving te bieden en in de tweede plaats door de randvoorwaarden te verzorgen die nodig zijn om het werk goed te kunnen doen. De prettige werkomgeving creëert hij met veel en persoonlijk contact: de manager kent de naam van je partner en je kinderen. Hij geeft je complimenten als je het koud hebt en een ijsje als je het warm hebt. De randvoorwaarden verzorgt de manager door duidelijkheid te scheppen over functies, taken en werkzaamheden, en met het regelen van praktische voorzieningen. Hij vertelt je wat de deadline is van een project en hij zorgt voor een nieuwe bureaustoel als je last krijgt van je rug.
De industriële revolutie werd op de werkvloer georganiseerd door fabriekseigenaren en leidinggevenden die geen oog hadden voor de slechte werk- en leefomstandigheden van arbeiders. Sindsdien is de situatie in rijke landen als Nederland enorm verbeterd, maar ik vind niet dat we er nu wel zijn. De uitwassen van de industriële revolutie zijn een exponent van de zwarte kanten van de mens, en die kanten leiden nog steeds tot onacceptabele werkomstandigheden. Maar ik ben optimistisch, want de trend in managementland is onmiskenbaar naar betere arbeidsomstandigheden, eerlijke beloning, meer waardering en meer gelijkheid. Maar goed, zolang directieleden hun auto nog op de gehandicaptenplek voor de ingang parkeren en er managers zijn die lachen als een teamlid wordt gepest, dan zijn we er nog niet.
En nee, ik wil geenszins de indruk wekken dat ik het werk van managers licht opvat. Integendeel. Ik deel de mening van onze auteur Bart Groothuis dat het beroep van manager misschien wel het moeilijkste is dat er is. In zijn boek Ziek van je baas? dat binnenkort verschijnt, vergelijkt hij het terecht met ouderschap. Dus ja, managen is moeilijk, maar dat wil niet zeggen dat de wetmatigheden erachter ingewikkeld zijn.
Geerhard Bolte is uitgever van Uitgeverij Haystack en auteur van Zo schrijf je een goed managementboek. Heb je een vraag of een voorstel voor een boek? Stuur hem een mail of maak contact via LinkedIn.
Wil je zijn blog elke week automatisch ontvangen in je mailbox? Schrijf je hier in!
